آموزش چاپ سیلک + (انواع تکنیک ها و ابزارهای مورد نیاز)

چاپ سیلک یکی از روش‌های بسیار پرکاربرد و قدیمی در صنعت چاپ به حساب می‌آید که به علت ساده بودن تجهیزات و قابلیت اجرا روی سطوح مختلف، محبوبیت بسیار بالایی دارد. طی این روش طرح با کمک شابلون یا قالب مشبک و رنگ مخصوص روی انواع متریال مثل پارچه، پلاستیک، کاغذ، شیشه و چوب انتقال پیدا می‌کند. برای اینکه بتوانید چاپ سیلک را با موفقیت انجام دهید، از دستگاه چاپ سیلک استفاده داشته باشید. این روش چاپ جهت چاپ تیشرت، کیسه‌ های پارچه‌ای، بسته‌بندی و تبلیغات محیطی بسیار مورد توجه واقع شده است. به همین منظور کسب و کارهای مختلف می‌توانند برای دریافت خدمات و انجام چاپ سیلک مجموعه چاپ آقا را انتخاب کنند.

چاپ سیلک چیست و چرا باید آن را یاد بگیریم؟

چاپ سیلک یکی از قدیمی‌ترین و محبوب‌ترین روش‌های چاپ است که با کمک یک توری مش بند و با استفاده از یک شابلون استنسیل طرح مورد نظر را روی سطح چاپ می‌کند. این سطح می‌تواند از جنس پارچه، کاغذ، پلاستیک، چوب، فلز و … باشد که برای چاپ سیلک روی پارچه سایل لباس‌ها برای چاپ پوستر و بسته‌بندی بسیار کاربرد دارد. چاپ سیک بسیار ساده و آسان است و می‌توان در خانه نیز شروع به کار کرد و از آن کسب درآمد داشت. همچنین باعث تقویت خلاقیت می‌شود زیرا می‌توان طرح‌های دلخواه و خاص خود را چاپ کرد.

در مجموع می‌توان گفت یادگیری چاپ سیلک هم یک مهارت کاربردی برای راه اندازی کسب و کار است هم امکان بروز ایده‌های خلاقانه و چاپ آن ها روی انواع سطوح را به شما می‌دهد.

تاریخچه چاپ سیلک

چاپ سیلک حدود ۱۰۰۰ سال پیش برای اولین بار در چین باستان با توری ابریشمی برای چاپ روی پارچه و کاغذ به کار گرفته شد. این روش چاپ در ژاپن توسعه یافت و برای چاپ روی لباس‌های سنتی به کار رفت. اما از دوران قرون وسطی بود که این تکنیک، از طریق جاده ابریشم و تبادلات فرهنگی به اروپا رسید و در تزیینات مذهبی و پارچه‌های خاص کاربرد پیدا کرد. با این وجود، به دلیل کمبود ابریشم استفاده محدودی داشت.

اما در قرن نوزدهم با جایگزینی ابریشم با توری‌های مصنوعی مانند پلی استر، چاپ سیلک کاربرد صنعتی پیدا کرد. در قرن بیستم چاپ سیلک به یک رسانه هنری مدرن تبدیل شد و امروزه هم با کمک دستگاه اتوماتیک و ترکیب با فناوری دیجیتال و امکان تولید سریع‌تر و دقیق‌تر، به یکی از روش‌های محبوب در صنعت پوشاک، تبلیغات، هنر و چاپ دستی تبدیل شده است و این محبوبیت به دلیل دوام بالا، تنوع در چاپ و مقرون به صرفه بودن در تیراژ بالا می‌باشد. به طوری که در حال حاضر چاپ سیلک روی فلز نیز قابل انجام است.

مزایای و دلایل محبوبیت چاپ سیلک

چاپ سیلک ویژگی‌ها و مزایایی دارد که مدت‌هاست آن را به یک انتخاب محبوب در صنعت چاپ تبدیل کرده است. در ادامه به معرفی برخی از این مزایا خواهیم پرداخت:

• اقتصادی و مقرون به صرفه بودن: مواد اولیه و تجهیزات قابل تهیه برای چاپ سیلک با قیمت مناسبی در دسترس هستند و می‌توان از آن برای کسب و کارهای کوچک و خانگی استفاده کرد. همچنین هزینه نهایی چاپ در تیراژ بالا نسبت به روش‌های دیگر اقتصادی‌تر می‌باشد.
• گستردگی و تنوع کاربرد: به دلیل خاصیت چسبندگی جوهر، از چاپ سیلک می‌توان روی انواع سطوح مختلف (پارچه، کاغذ، چوب، شیشه، فلز، پلاستیک و …) استفاده کرد که آن را برای صنایع مختلفی مانند پوشاک، بسته‌بندی، تبلیغات، دکوراسیون و هنرهای تجسمی قابل استفاده می‌کند.
• کیفیت و دوام بالا: طرح چاپ شده روی سطوح ماندگاری طولانی‌ دارد و در برابر شستشو، نور خورشید و سایش‌ها مقاومت بالایی از خود نشان می‌دهد. همچنین کیفیت رنگ‌ها در چاپ سیلک بالاست و به صورت زنده و شفاف و دقیق دیده می‌شوند.
• قابلیت سفارشی سازی: امکان چاپ لوگو، متن، یا تصویر دلخواه برای سطوح مختلف وجود دارد که برای تولیدات خاص، تبلیغات شخصی و مناسبت‌های مختلف کاربردی می‌باشد.
• جلوه‌های ویژه و هنری: قابلیت چاپ جلوه‌هایی مانند چاپ برجسته، متالیک، شب تاب، اکلیل‌دار، چند رنگ، طلایی، نقره‌ای و … در چاپ سیک وجود دارد.

ابزارهای مورد نیاز چاپ سیلک

در روند آموزش چاپ سیلک و انجام آن، نیاز به ابزار و لوازم خاصی دارید که هر کدام نقش مهمی در آماده سازی و اجرا و تمیزکاری فرایند چاپ سیلک اسکرین ایفا می‌کنند. این ابزار و لوازم را طی لیست زیر معرفی کرده‌ایم؛

• شابلون (قاب و توری): شابلون چاپ سیلک یا فریم، یک قاب چوبی یا آلومینیومی است که توری مخصوص چاپ (مانند توری پلی‌استر یا نایلون) روی آن کشیده می‌شود. این توری بستری است که طرح روی آن منتقل و سپس چاپ می‌شود.
• کاردک اسکویجی: ابزاری پلاستیکی با دسته چوبی یا آلومینیومی که برای پخش یکنواخت رنگ روی شابلون استفاده می‌شود. فشار مناسب کاردک باعث انتقال دقیق طرح روی سطح مورد نظر می‌شود.
• لاک حساس (داروی ظهور): ماده‌ای است که به توری شابلون زده می‌شود و نسبت به نور حساس است. این لاک بعد از نوردهی در قسمت‌هایی که طرح داریم سخت می‌شود و قسمت‌های دیگر با آب شسته می‌شوند.
• مواد فعال‌کننده و مخلوط‌کننده لاک: برخی از لاک‌ها نیاز به فعال‌سازی با ماده حساس به نور (مانند دیازو) دارند. ترکیب این دو ماده باعث می‌شود لاک قابلیت نوردهی و طرح‌پذیری پیدا کند.
• میز نور (دستگاه عکاسی شابلون): وسیله‌ای شامل نور ماوراءبنفش (UV) است که برای نوردهی طرح به شابلون استفاده می‌شود. این فرآیند روی میز چاپ سیلک باعث تثبیت قسمت‌های دلخواه طرح روی توری می‌شود.
• انواع رنگ‌ها: رنگ‌های چاپ سیلک بسته به نوع سطح چاپ متفاوت‌اند؛ از جمله رنگ‌های پایه آب (برای پارچه) و رنگ‌های روغنی یا پلاستیزول (برای سطوح صیقلی مثل پلاستیک و شیشه).
• شل‌کننده رنگ: موادی هستند که به رنگ افزوده می‌شوند تا ویسکوزیته (غلظت) آن را کاهش دهند و چاپ نرم‌تر و یکنواخت ‌تری به‌دست آید.
• پاک‌ کننده‌ ها (شست‌وشو دهنده شابلون): موادی مانند تینر یا شوینده‌های مخصوص برای پاک کردن رنگ باقی‌مانده روی شابلون یا حذف لاک از توری جهت استفاده مجدد از فریم کاربرد دارند.

انواع چاپ سیلک و تکنیک‌های خاص

در اموزش چاپ سیلک با توجه به نوع پروژه، حجم کار، دقت مورد نیاز و تجهیزاتی که در دسترس است، انواع مختلف روش‌ها و تکنیک‌ها مورد استفاده قرار می‌گیرند. به همین منظور انواع چاپ سیلک و تکنیک‌ های خاص آن را برای شما شرح خواهیم داد.

انواع چاپ سیلک بر اساس روش اجرا

با توجه به اینکه چه روشی را برای چاپ سیلک برگزینید، روند انجام آن متفاوت خواهد بود که شامل موارد زیر می‌شود؛

• چاپ سیلک دستی: این روش با تجهیزات ساده و به شکل دستی انجام شده که برای تیراژ‌های پایین یا کارهای هنری و خانگی کاربرد دارد.
• چاپ سیلک نیمه اتوماتیک: در این روش دستگاه‌ هایی با سیستم حرکتی نیمه اتوماتیک جهت بالا بردن سرعت و یکنواختی چاپ مورد استفاده قرار می‌گیرند که برای تیراژ متوسط مناسب هستند.
• چاپ سیلک تمام اتوماتیک: این سیستم در خطوط صنعتی چاپ مورد استفاده قرار گرفته و به شکل تمام خودکار فرایند چاپ سیلک را با سرعت و دقت بالا انجام می‌دهد. مجموعه چاپ آقا از این تجهیزات مدرن برخوردار است.

تکنیک‌ها و نکات کلیدی در چاپ سیلک

با چاپ سیلک می‌توانید تکنیک‌های خاص مختلفی را تجربه کنید که هر کدام از این تکنیک‌ها را در جدول زیر شرح می‌دهیم؛

نوع تکنیک	توضیحات
چاپ چندرنگ	در این روش از چند شابلون مجزا برای هر رنگ استفاده می‌شود و با تنظیم دقیق آن‌ها، تصویر نهایی رنگی حاصل می‌شود.
چاپ برجسته	با استفاده از رنگ‌های ضخیم‌تر یا چند لایه چاپ، جلوه‌ای برجسته یا سه‌بعدی روی سطح ایجاد می‌شود.
چاپ اورجینال یا فوتو	استفاده از ترام‌های دقیق برای ایجاد تصاویر با جزئیات بالا، مانند عکس‌ها. این تکنیک به تجهیزات حرفه‌ای نیاز دارد.
چاپ ترانسفر	طرح ابتدا روی کاغذ مخصوص چاپ می‌شود و سپس با حرارت به سطح نهایی (مثلاً تی‌شرت) منتقل می‌شود.
چاپ روی سطوح خاص	شامل چاپ روی پلاستیک، شیشه، فلز، چوب، و سطوح خمیده با استفاده از رنگ و شابلون مناسب.

انواع چاپ سیلک بر اساس رنگ

برای اینکه بهتر درک کنید چاپ سیلک چیست؟ باید با انواع چاپ سیلک بر اساس رنگ آشنا شوید. پس به موارد زیر توجه کنید.

• چاپ تک‌رنگ: چاپ با یک رنگ اصلی؛ مناسب برای لوگوها، نوشته ‌ها و طرح‌های ساده.
• چاپ چندرنگ (چاپ رنگی): چاپ با چند شابلون برای رنگ ‌های مختلف؛ نیاز به تنظیم دقیق دارد.
• چاپ با رنگ فلزی (متالیک): استفاده از رنگ‌هایی با ذرات فلزی (طلایی، نقره‌ای، برنزی) برای درخشش و جلوه خاص.
• چاپ با رنگ پایه روغن: رنگ‌هایی با قدرت چسبندگی بالا و ماندگاری زیاد؛ مناسب برای سطوح غیرجاذب مثل پلاستیک و فلز.
• چاپ با رنگ پایه آب: رنگ‌های سازگار با محیط زیست و مناسب برای پارچه و کاغذ؛ شست‌وشوی آسان‌تر و بو کمتر.
• چاپ نیم‌تون (Halftone): بازسازی طیف خاکستری یا رنگی از طریق نقاط ریز؛ مناسب برای چاپ عکس یا طرح‌های سایه‌دار.
• چاپ سراسری (All Over Print): پوشش کامل سطح پارچه یا جسم با طرح؛ معمولاً با شابلون بزرگ یا رول‌چاپ انجام می ‌شود.

آموزش مراحل چاپ سیلک

بعد از اینکه با ملزومات چاپ سیلک آشنا شدید و دانستید که چگونه طرح چاپ سیلک زده می‌شود، نوبت به مراحل کامل آموزش چاپ سیلک می‌رسد.

آماده کردن طرح

آماده کردن طرح برای چاپ سیلک مهمترین مرحله‌ای است که در تمام روش‌های چاپ سیلک از جمله چاپ سیک دستی و.. باید انجام شود طرح با کمک نرم‌افزارهای گرافیکی مانند کورل ایلستریتور یا فتوشاپ ترسیم شده و بهتر است که رنگ مشکی و زمینه سفید با وضوح بالا داشته باشد خروجی طرح با پرینتر لیزری یا چاپ نگاتیو روی طلق شفاف چاپ می‌شود.

ساخت و آماده سازی شابلون

در این مرحله با انتخاب و بستن توری، لاک کشی و خشک کردن لاک در محیط تاریک و بدون گرد و غبار شابلون را آماده کنید.

نوردهی و انتقال طرح یا عکاسی شابلون

فرقی نمی‌کند طرح چاپ سیلک دستی را ترسیم کرده باشید یا اتومات، در هر صورت طرح چاپ شده را روی قسمت بیرونی شابلون بچسبانید و سپس شابلون را در معرض نور UV یا آفتاب مستقیم قرار دهید. بعد از ۵ تا ۱۵ دقیقه قسمت‌هایی که نور نمی‌خورند و زیر طرح قرار گرفتند، نرم می‌مانند و در مرحله بعد شسته می‌شوند.

ظهور و شستشوی شابلون

در میان انواع ابزار چاپ سیلک در رابطه با شابلون‌ها صحبت کردیم. بعد از نوردهی شابلون را با آب پرفشار دوش یا افشانه شستشو داده و طرحی که روی توری ظاهر می‌شود را با کمک هوای آزاد خشک کنید.

آماده کردن رنگ و تنظیمات چاپ: رنگ چاپ سیلک را متناسب با سطح آن انتخاب کرده و در سینی مخصوص بریزید و سپس اسکویجی چاپ سیلک را آماده کنید. در نهایت پارچه یا سطح مورد نظر را روی میز چاپ با چسب یا گیره به صورت ثابت نگه داشته باشید.

انجام فرایند چاپ یا کاردک کشی

در بین انواع وسایل چاپ سیلک نام کاردک نیز به چشم می‌خورد. در تاریخچه چاپ سیلک همواره مرحله کاردک کشی جزو موثرترین مراحل به شمار می‌ آمد. در این مرحله شابلون را روی سطح کار قرار داده و رنگ را روی قسمت بالای شابلون بریزید. با فشار کاملاً یکنواخت اسکویجی را از بالا به پایین کشیده تا رنگ از توری عبور کند و طرح منتقل شود.

خشک کردن و تثبیت طرح

در این مرحله طرح را با کمک هوای آزاد یا دستگاه خشک کن کاملاً خشک کنیدو اگر از رنگ‌های خاص مانند رنگ پی وی سی چاپ سیلک استفاده کردید، از اتو یا حرارت دهی جهت تثبیت رنگ استفاده داشته باشید.

تمیز کردن شابلون و ابزار

در آخرین مرحله بعد از پایان چاپ، رنگ باقی مانده را پاک کنید و سپس شابلون را با شوینده مخصوص شستشو داده تا مجدداً بتوانید از آن استفاده داشته باشید.

کاربردهای چاپ سیلک

چاپ سیلک دارای کاربردهای رایج زیادی است که به همین منظور در زمینه‌های مختلف تبلیغاتی، بازاریابی و مصارف عمومی و صنعتی مورد استفاده قرار می‌گیرد. برخی از این کاربردها عبارتند از؛

• چاپ روی پوشاک و منسوجات: شما می‌توانید با انواع چاپ سیلک آن را وی پارچه‌ها و منسوجات مختلف پیاده سازی کنید. این روش روی مواردی مانند: تیشرت، هودی، پارچه‌های متری، کیف‌های پارچه‌ای و لباس‌های کار با طرح‌های سفارشی و تبلیغاتی انجام می‌شود.
• چاپ روی مواد پلاستیکی: چاپ سیلک روی انواع ساک‌های تبلیغاتی پلاستیکی، ظروف پلاستیکی، جعبه‌ها و پوشش‌های محافظ و قطعات تزریقی قابل انجام است.
• چاپ روی کاغذ و مقوا: به منظور چاپ روی کارت ویزیت، بسته‌بندی، لیبل، پوستر، سر رسید، دفتر و جعبه‌ های لوکس می‌توان به سراغ روش چاپ سیلک رفت.
• چاپ روی سطوح سخت: چاپ سیلک روی سطوحی مانند: شیشه، فلز، چوب، سرامیک و کاشی جهت تولیدات دکوراتیو، تابلو، صنایع دستی و صنعتی انجام می‌شود.
• چاپ تبلیغاتی: کسب و کارهای مختلف برای معرفی برند خود می‌توانند چاپ سیلک را روی سطوحی مانند: خودکار، لیوان، جاکلیدی، تقویم بادکنک و سایر هدایا انجام دهند.
• چاپ سطوح غیر مسطح و منحنی: جالب است بدانید که چاپ سیلک روی سطوح غیر مسطح و منحنی مانند: بطری، لیوان، کلاه، توپ و دیگر اجسام با فرم‌های نامتقارن با کمک شابلون منعطف و دیگر تجهیزات خاص قابل پیاده‌سازی است.

مشکلات رایج و راهکارها در چاپ سیلک

مشکلات چاپ سیلک شامل موارد مختلف است. این چاپ با وجود مزایای زیادی که دارد، ممکن است چالش‌های متعددی نیز داشته باشد. به همین منظور این مشکلات را برای شما شرح داده ایم؛

مشکلات مربوط به چاپ رنگ

مواردی مانند رنگ پریدگی یا پخش نشدن مناسب رنگ مخصوص چاپ سیلک، پخش شدن بیش از اندازه رنگ یا مشکلات مربوط به حلال‌ها در این دسته‌بندی قرار می‌گیرند. برای حل این مشکلات بهتر است که رنگ را با حلال مناسب رقیق کرده و توری را بعد از چند نوبت چاپ کاملا تمیز کنید. همچنین تنظیم فاصله صحیح بین شابلون و سطح چاپ را جدی بگیرید و از حلال به مقدار لازم استفاده داشته باشید.

مشکلات مربوط به شابلون و دارو

پاک شدن بیش از حد داروی ظهور یا پاک نشدن دارو هر یک مشکلات مهمی هستند که باید جدی گرفته شوند. وقتی که با ظهور ناقص یعنی پاک شدن بیش از حد دارو مواجه شدید باید بدانید که نور ردهی کم یا ضعیف بوده و ترکیب نادرست دارو یا فاصله زیاد بین طرح و منبع نور باعث این مشکل شده‌ است. وقتی که با پاک نشدن دارو یعنی سخت شدن بیش از حد آن روبرو می‌شوید، باید بدانید که نور دهی بیش از اندازه بوده و ترکیب بیش از حد ماده حساس اتفاق افتاده است. همچنین این امکان وجود دارد که فاصله منبع نور با شابلون خیلی کم بوده باشد.

مشکلات محیطی و نگهداری

گاهی اوقات مشکلات چاپ سیلک مربوط به خطاهای مربوط به تاریکخانه و نگهداری دارو است. برای حل این مشکلات نگهداری شابلونی که به دارو آغشته شده در محیط تاریک و بدون نور UV یا جلوگیری از ورود نور مستقیم به محل خشک کردن شابلون را توصیه می‌کنیم.

فرصت شغلی و درآمدزایی با چاپ سیلک

چاپ سیلک یکی از فرصت‌های شغلی کم هزینه و در عین حال پرسود به شمار می‌آید که می‌توانید در خانه یا کارگاه‌های کوچک آن را انجام دهید. با داشتن سرمایه اولیه پایین، تجهیزات ساده و کمی آموزش تخصصی می‌توانید روند تولید محصولات متنوع با چاپ سیلک از جمله تیشرت، ساک دستی، لیبل و هدایای تبلیغاتی را آغاز کنید.

تفاوت چاپ سیلک با چاپ دیجیتال

چاپ سیلک و چاپ دیجیتال از نظر روش اجرا، هزینه و کاربرد دارای تفاوت‌های اساسی با هم هستند. در چاپ سیلک از شابلون و توری جهت انتقال طرح استفاده می‌شود که البته برای تیراژ بالا و چاپ روی سطوح متنوع مانند: پارچه، پلاستیک و فلز بسیار مقرون به صرفه و کم هزینه است. رنگ‌ها در چاپ سیلک نیز ماندگاری بیشتری دارند. اما چاپ دیجیتال بدون نیاز به شابلون انجام شده و مستقیماً فایل را روی سطح مورد نظر به چاپ می‌رساند که برای تیراژ‌های کم، چاپ سریع و طرح‌های متغیر گزینه مناسب‌تری است. اما معمولاً هزینه هر واحد چاپ دیجیتال بیشتر از سیلک می‌باشد.

سخن آخر

در این مطلب دانستید چاپ سیلک چیست؟ و با لوازم مورد نیاز آن آشنا شدید تا صورت داشتن بودجه مناسب و علاقه، بتوانید به یادگیری آن بپردازید و به درآمدزایی برسید. اگر قصد سفارش محصولات متنوع با چاپ بنر، چاپ کاتالوگ، بروشور و… برای کسب و کارتان در تیراژ بالا را دارید، ما در مجموعه چاپ آقا کنارتان هستیم.

سوالات متداول

چه چیزهایی می‌تونم با چاپ سیلک چاپ کنم؟

پارچه، کاغذ، پلاستیک، شیشه، فلز، چوب و بسیاری از سطوح دیگر.

برای شروع چاپ سیلک به چه تجهیزاتی نیاز دارم؟

شابلون، لاک حساس، میز نور، اسکویجی، رنگ، میز چاپ و مواد شوینده.

آیا چاپ سیلک مناسب کار در منزل هست؟

بله، با هزینه کم قابل اجراست و فضای زیادی نیاز ندارد و شما می‌توانید در خانه یا کارگاه کوچک از این روش برای درآمدزایی استفاده کنید.