بخش اول: بررسی شیوه‌های مختلف چاپ

چاپ در تعریف کلی فرآیند و عملیاتی است که طی آن متون، نقش و تصاویر مورد نظر به روی سطوح از جنس متفاوت منتقل می‌شوند. امروز با پیشرفت تلکنولوژی در صنایع گوناگون روش‌های متعددی جهت انجام عملیات چاپ وجود دارد که در این مقاله به بررسی شیوه‌های مختلف چاپ می‌پردازیم.

چاپ هلیو (Heliogravure)

هلیوگراور از نوع چاپ گود است. در چاپ گود سطح مورد نظر چاپ نسبت به دیگر قسمت‌‌ها تا حدی دارای فرورفتگی بیشتری است. در چاپ هلیوگراور از سیلندرهای فلزی جهت حک کردن تصاویر و چاپ استفاده می‌شود.

این نوع چاپ دارای کیفیت رنگ بسیار بالا و ضایعات کم می‌باشد اما مطلبی که شاید استفاده از آن را کمی چالش برانگیز کند این است که زمان و هزینه تهیه و آماده سازی اولیه سیلندرهای فلزی هلیوگراور بالا بوده و به طور معمول تنها برای تیراژهای تعداد بالا، مقرون به صرفه است. با این وجود از این نوع چاپ می‌توان برای چاپ‌های پیوسته، چاپ مجلات گران‌بها، کاتالوگ‌های با کیفیت، انواع پلاستیک‌های چند لایه، رول کاغذ، تمبر، شکلات، سیگار، اسکناس و … استفاده کرد.

 

چاپ سیلک اسکرین (Silk Screen)

چاپ سیلک اسکرین یکی از چاپ‌های توری محسوب می‌شود. در این نوع چاپ یک نوع توری وجود دارد و مرکب را با فشار زیاد از بالا به روی سطح مورد نظر منتقل می‌کند. به بیان دیگر عملکرد آن بدین صورت است که در ابتدا از طرح مورد نظر، فیلم با ترام درشت تهیه می‌شود، سپس طرح بر روی توری آغشته به مواد حساس شونده توسط طرح نگاتیو منتقل گشته و قسمت‌های مورد نظر از طریق نوردهی خالی می گردد پس از آن، رنگ را توسط اسکوچی بر روی توری کشیده و طرح نقش مورد نظر بر روی سطح چاپ شونده منتقل می‌شود.

جنس، میزان نرمی، زبری و ضخامت توری‌ها، حجم و نحوه مرکب‌دهی را تعیین میکند. امروزه جنس توری‌ها معمولا از نایلون، پلی‌استر یا استنسیل با منافذ ریز است. در قدیم نیز از ابریشم (سیلک) استفاده می‌شد و به همین دلیل این روش چاپی به عنوان سیلک اسکرین نام گذاری شده است.

چاپ سیلک اسکرین ضمن داشتن طیف وسیعی از مواد و مرکبات، امکان چاپ بر روی اقلام با جنس‌های خاص و کالاهای مختلف حتی اجسام لوله شده، ناهموار و کج را نیز فراهم می‌کند. گرچه مواردی در این نوع چاپ به چشم می‌خورد که در برخی مواقع می‌تواند شرایط استفاده از آن را کمی دشوار کند. بالا بودن هزینه مرکب اسکرین مخصوصا در کیفیت‌های بالا، سرعت چاپ بسیار پایین و مشکل بازسازی اشکال کوچک و تصاویر با تن نرم از نمونه مشکلات این نوع چاپ است.

 

چاپ فلکسو (Flexo)

فلکسو یک نوع چاپ برجسته است. در این روش از کلیشه‌های ژلاتینی و منعطف استفاده می‌شود. در ابتدا از طرح مورد نظر فیلم و سپس کلیشه ژلاتینی تهیه شده و روی ماشین قرار می‌گیرد. مرکب مورد استفاده در روش فلکسو بسیار روان و مایع است مرکب در ابتدا درون مخزن قرار دارد و سیلندر آنیلوکس در مجاورت مرکب، آن را از مخزن برداشته و به سیلندر پلیت منتقل می‌کند. در این حالت به هنگام تماس کاغذ با سیلندر پلیت تصویر بر روی آن منتقل می‌شود.

از ویژگی‌های این نوع چاپ می‌توان به سرعت بالا، چاپ حروف یکدست و خوانا، انعطاف‌پذیری و چاپ به شکل رول بر روی سطوح مختلفی چون نایلون، انواع سلفون‌های بسته بندی، کاغذ BOPP ، پی‌وی‌سی، دستمال‌های طرح‌دار و… با هزینه‎‌ی کم و در تیراژهای بالا اشاره کرد.

هزینه پیش از چاپ در این روش در مقایسه با چاپ گراور کمتر است و به همین دلیل در عرصه بسته بندی دارای قدرت بیشتری نسبت به چاپ هلیوگراور است. با این وجود این روش نیز دارای معایبی همچون دقیق نبودن بازسازی تن‌های رنگی به اندازه چاپ افست و گراور، مناسب نبودن برای چاپ تصاویر نرم و… است.

 

لترپرس (Letter Press)

لترپرس به عنوان یکی دیگر از روش‌های چاپ برجسته و از قدیمی‌ترین شیوه‌ها است. لترپرس به سه دسته ملخی، سیلندری تخت و روتیتیو یا دوار تقسیم می‌شود.

در روش لترپرس ملخی، عملیات چاپ به وسیله کلیشه‌های فلزی-به عنوان سطوح برجسته- صورت می‌‎گیرد و امکان چاپ با استفاده از رنگ‌های ترکیبی وجود ندارد. در واقع می‌بایست رنگ‌ها به صورت مجزا و بدون ترام باشند. در این روش نیز ابتدا از طرح یا نوشته مورد نظر، فیلم تهیه شده و سپس کلیشه فلزی ساخته می‌شود. مرکب به وسیله یک غلتک بر روی کلیشه مالیده می‌شود و پس از آن کلیشه طرح مورد نظر را بر روی کاغذ منتقل می‌کند. مرکبی که در لترپرس استفاده می‌شود اصولاً پایه روغنی و با چسبندگی معینی است.

فوایدی که این نوع چاپ به همراه دارد خوانا بودن حروف، قابلیت چاپ، شماره زدن و برش در یک زمان، قابلیت ذوب و استفاده مجدد، کاهش ضایعات کاغذ، استفاده در کارهای کوچک و تیراژ بالا همچون چاپ کارت ویزیت، کارت دعوت، سربرگ، اعلامیه و … ،شماره زنی، خط زنی، برجسته کاری و طلاکوب می‌باشد.

 

چاپ تامپوگرافی (Tampo – Pad Print)

این نوع چاپ را به دلیل استفاده از کلیشه‌های گود می‌توان در دسته چاپ‌های گود غیرمستقیم قرار داد. در چاپ تامپو، از یک پد انعطاف‌پذیر سیلیکونی به نام تامپون جهت انتقال تصویر بر روی سطح مورد نظر استفاده می‌شود. در ابتدا نوشته و تصاویر مورد نظر به روی یک صفحه فلزی حک می شود؛ سپس پد سیلیکونی توسط حفره‌های موجود در این صفحه فلزی به مرکب مایع آغشته شده و در نهایت با عبور سطح چاپ شونده از پد سیلیکونی طرح نقش و تصویر اولیه بر روی کاغذ منتقل می‌شود.

با استفاده از چاپ تامپوگرافی می‌توان روی سطوح مختلف صاف، منحنی، گرد، محدب و کره عملیات چاپ را اعمال کرد.